Doğumdan İtibaren Montessori Uygulamaları (0-15 ay)

Montessori'ye göre çocuk daha doğumdan başlayarak zihinsel olarak aktif bir varlıktır. Bu nedenle çocuk eğitimine doğumdan başlanması gerektiğini savunur. Duyu algıları henüz dış belirtiler vermese de, hareket etme yeterliliğinden yoksun olsa da aktif haldedir. Ten temasına, ışığa ve sese tepki verir. Bu nedenle duyu organlarını çocuğun çevresi ile iletişim kurduğu organlar olarak kabul eder ve onları tıpkı ellerin kavrama işlevini gördüğü gibi aklın gelişiminde temel rolü oynayan "kavrama organları" diye adlandırır. 
Bu nedenle duyuların eğitimi ve duyu materyalleri Montessori eğitiminin temelini oluşturur. 

Bebekler doğdukları andan itibaren bilinç dışı emici zihinleriyle çevrelerindeki her şeyi bir sünger gibi emerler. Montessori'ye göre bebekler ne kadar çok uyaranla karşılaşırsa zekası o oranda gelişir. 

0-15 ay arasında yapılabilecek etkinlik önerilerini kolaydan zora aşağıda paylaşmaya çalışacağım:

Dönence tarzı oyuncaklar: 

Bebeklerin tepesinde asılı duran dönence benzeri oyuncaklar, odaklanma ve çekici nesnelerin yavaş hareketlerini takip etme alışkanlıklarını kazanmasını sağlayacaktır. Bebekler doğduklarında retinaları tam olarak gelişmediğinden yüksek kontrastlı siyah ve beyazı algılayabilirler, bu nedenle dönencelerin siyah beyaz renklerden oluşması bebeğinizin zeka gelişimine katkı sağlar. Bebeklerin beşiğine bağlanan iyi göremediği bir yerdeki, gözüyle takip edemeyeceği kadar hızlı şekilde hareket eden dönenceler, bebeklerin odaklanma becerilerini zarara uğratabilir.

Zeka Gelişim Kartları: 

Yine ilk aylarda çocuklar siyah ve beyaz renkleri ayırt edebildikleri için siyah-beyaz zeka gelişim kartları ile başlanıp, günde 10 dakika ayırarak bu kartları göstermek, bebeklerin dikkatinin ve algısının gelişmesini sağlayacaktır. Siyah beyazdan sonra bebeklerin gördüğü ilk renk olan kırmızıyı yaklaşık 6.ayında ekleyerek sırasıyla daha renkli kartlara geçebilirsiniz. Bu konuda piapolya kartlarını tavsiye ederim. 

Bebek Dokun Hisset Kitapları 

Bebeklerin zeka gelişimi için onlara doğumdan itibaren, hatta anne karnında dahi kitap okuyabilirsiniz, yaklaşık 3 aylıktan itibaren de hışırtılı kumaş kitaplar, dokunup hissedebileceği kitaplar alarak, duyularının gelişimine katkı sağlayarak zekasının gelişimine destek olabilirsiniz. 

Çıngıraklar:

İlk 6 ay boyunca,bebeğin nesne tutuşu gelişir. Üç aylık bir bebek, bir nesneyi yalnızca tutabilir, dört ile beş aylıkken, aynı nesneyi hareket ettirmeye başlayabilir. Bu nedenle bebeğinizin eliyle kavramaya başladığı dönemlerde, ona tutabileceği büyüklükte (genelde piyasada satılan çıngıraklar bebeklere göre biraz büyük kalıyor) özellikle ahşap çıngıraklar vererek zeka gelişimine katkıda bulunabilirsiniz. 

Ahşap Materyaller: 

Montessori infant materyalleri diye geçen ahşap materyaller, bebeklerin sinir uçlarının uyarılarak zekalarının gelişimine katkı sağlar. 

Tutup çekme materyalleri 

Üç ila beş aylık bir bebek uzanıp yakalama yetisine sahip olduğu için, ona vurması, yakalaması ve tutması için oyuncaklar vermeliyiz. Bebek, bu oyuncakları doğrudan ağzına götüreceği için, oyuncakların güvenli ve dayanıklı olması önemlidir. 

Montessori, üç aylık bir bebeğin yakalaması için, elastik bir ipin ucundaki ahşap ısırma emziği gibi basit ve dayanıklı bir oyuncak asmayı önerir.

Aynalar: 

Tüm bebekler aynaya bakmaya bayılır, ayna karşısında kendilerini keşfederler, yerde dönüp hareketlerini ve yattığı yerden tüm odayı görmesini sağlayacak bir ayna, kocaman bir keşif alanı sunarak bebeklerin zeka gelişimine katkı sağlar. Ayrıca, ayakta yeni durmaya başladığı sırada da aynanın önünde durmasını sağlayacak şekilde materyaller ile gelişimini destekleyebiliriz. 

Duyusal aktiviteler: 

1) Duyusal sepet: 

Bebekler evin içindeki gerçek nesneleri keşfetmeye hazır olmalarına rağmen, onlara kendi başlarına ulaşamazlar. Bağımsız hareket etmelerini beklerken, güvenli ev eşyalarını bir sepet içerisine toplayarak duyu ve zeka gelişimlerine katkıda bulunabiliriz. Ona sunduklarımıza alışacağı için, bu sepetlerin içindekilerini sık sık değiştirmemiz gerekir. Bildiği bir nesne ona bir kaç hafta sonra yeniden sunulduğunda, bebek ona farklı bir seviyeden bakacaktır, çünkü beyni ilerleme kaydetmiştir ve daha fazla bilgi almaya hazırdır. Duyusal sepete birkaç örnek:

2) Duyusal şişeler: 
Çeşitli malzemelerden yapılmış duyu şişeleri ile bebeklerinizi farklı görsellere maruz bırakarak zeka gelişimine katkıda bulunabilirsiniz.

3) Duyusal poşet: 
Yine bebeğinizin hem dokunma duyusuna, hem görsel duyusuna hitap ederek zeka gelişimini sağlayacak, içinde farklı materyallerden oluşan duyusal poşetler hazırlayabilirsiniz.

4) Duyusal tepsiler: 
Çeşitli materyallerden hazırlayacağınız duyu tepsileri ile bebeğinizin zeka gelişimine katkıda bulunabilirsiniz. 

Nesneyi yuvasına yerleştirme: 

Sekiz ya da dokuz aylık olduğunda, bebeğiniz ahşap bir yumurtayı bir kaba, ahşap bir küpü de bir kutuya koyabilecek duruma gelir. Bu çalışma bebeğinizin el-göz koordinasyonunun, dikkat ve konsantrasyonunun ve ince motor becerisinin gelişmesini sağlar. 

Nesne kalıcılığı kutuları: 

Delikten top atma ve geri çıkması, çekmeceli kutuya nesne atıp çekmeyi açması, bebeklerin nesne devamlılığını deneyimlemesini, el-göz koordinasyonunun, el ve kol kaslarının gelişmesini ve neden sonuç ilişkisine dair deneyim kazanmasını sağlar. 

Bebeklerin gözden kaybolan bir cismin aslında var olmaya devam ettiğini fark etmeleri oldukça önemlidir; örneğin annesi gözden uzaklaşsa bile geri geleceğini anlamasını ve kendilerini güvende hissetmelerini sağlar. 

İlk olarak top gibi büyük cisimli nesnelerle başlanarak, sonradan daha zor nesneleri delikten atmaya devam edilebilir. 

Delikten Nesne Geçirme Çalışmaları

Bebeğinizin ince motor becerilerini geliştirecek delikten nesne atma ve nesne geçirme çalışmaları, aynı zamanda dikkat ve konsantrasyon yeteneklerinin gelişmesini sağlar.

Çubuğa halka geçirme:

Bebeklerin ince motor, dikkat ve konsantrasyonlarının gelişmesini sağlar. İlk olarak büyük halkalar ile başlanıp, daha sonra, daha dar delikli halkaları geçirme çalışması yapılabilir.

Tekli koordinasyon materyali:

Boncuklu koordinasyon materyalleri, çocukların el bileklerinin gelişimini, el göz koordinasyonunu, dikkat ve koordinasyon becerilerinin gelişmesini sağlar. İlk olarak tekli koordinasyon ile çalışmalara başlanabilir. 

Kulplu puzzle:

İlk olarak tekli kulplu puzzle'lar ile başlanıp, 3lü puzzle lara kadar çıkılabilir. Kulplu puzzle'lar bebeğinizin ince motor gelişimini, şekil algısını, dikkat ve konsantrasyon becerisini geliştirmeyi sağlar. 

Çekiçlere topla vurma:

Yapılan çalışmalarla el becerisi gelişen bebeğiniz yaklaşık 12 aylık olduğunda topa çekiçle vurabilecek seviyeye gelir. 

Kule yapma: 

Bebekler yaklaşık 13 aylık olduklarında 2 küpü rahatlıkla üst üste koyabilirler. Kule yapmak, ince motor becerilerini, dikkat ve konsantrasyon becerilerinin gelişmesini sağlar. 

Eşleştirme çalışmaları 

Yaklaşık 12. aydan itibaren Montessori dil gelişimi çalışmalarından olan eşleştirme çalışmalarına başlanabilir. İlk olarak iki aynı resmi eşleştirme ile başlanır, daha sonra sayı giderek arttırılır. 
Eşleştirme kartları olarak yine piapolya'nın eşleştirme kartlarını tavsiye ederim.